از روزگارن دیرین فهرس نگاری به شیوه های گوناگون میان دانشمندان رواج داشته و نوسندگان فهرست، مایه های نخستین پژوهشگران ا را فراهم  می آوردند.

فهرس نگاری گاهی به صورت ضمیمه کردن چندبرگه به پایان کتاب و گاهی با گردآوری صورت تالیفات دانشمندی در یک جا و احیانا نگارش فهرست گسترده برای کتاب های کتابخانه ها،یا نحله،یا گروه ها و… بوده است.

یکی از شیوه های فهرست نگاری،گردآوری اسامی کتاب هایی است که پیرامون موضوعی یا شخصیت هایی نوشته شده است و این کتاب ها می توانند به محقق توان بیشتری بخشند…

کتاب:((کتاب شناسی اهل بیت«علیهم السلام»)) نوشته آقای ناصرالدین انصاری قمی در این راستا نوشته شده است.

بسم الله الرحمن الرحیم

اگر باور داریم که بعد از نبوت،ولایت و امامت، پایه و رکن و محمور دین است، باید اقرار کنیم که بانوی برتر جهان حضرت فاطمه(سلام الله علیها) محور ولایت و دین  می باشد.

در طول تاریخ، مادر روزگار، فرزندی مانند او پربرکت و موثر - بعد از پدر و شوهرش- در دامن خود پرورش نداده است.زیرا نبوت که پایه دین است از پدر اوست و امامت که شریک رسالت در مرخله حدوث و بقاء است از شوهر و فرزندان معصوم اوست به ویژه سیدالشهدا(ع)که بیمه کننده اسلام می باشد.

او مجسمه دین و فضیلت بود و زندگی کوتاه ولی پربرکت او،سراسر درس برای جهانیان مخصوصا بانوان می باشد.

کتاب «صدیقه الشهیده فاطمه الزهرا(س)»نوشته سید محمد نجفی یزدی، سیری در زندگانی و فضائل حضرت فاطمه(س) از ولایت تاشهادت به ضمیمه زیارت ایشان است و در آن مطالب بسیار زیبایی نوشته شده است که دل عاشقان ایشان را به تلاطم می اندازد.

پیشنهاد می کنم حتما این کتاب را مطالعا بفرمایید.

یا زهرا(سلام الله علیها)

  یوسف گمگشته بازآید به کنعان غم مخور                کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور
   ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن                وین سر شوریده بازآید به سامان غم مخور
   گر بهار عمر باشد باز بر تخت چمن                     چتر گل در سر کشی ای مرغ خوشخوان غم مخور
   دور گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت                   دایما یک سان نباشد حال دوران غم مخور
   هان مشو نومید چون واقف نه‌ای از سر غیب           باشد اندر پرده بازی‌های پنهان غم مخور
   ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی برکند                    چون تو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم مخور
   در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم              سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان غم مخور
   گر چه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید  هیچ راهی نیست کان را نیست پایان غم مخور
   حال ما در فرقت جانان و ابرام رقیب                    جمله می‌داند خدای حال گردان غم مخور
  حافظا در کنج فقر و خلوت شب‌های تار                   تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور

                                                       حافظ..

گفتم ای سلطان خوبان رحم کن بر این غریب

گفت در دنبال دل ره گم کند مسکین غریب

گفتمش مگذر زمانی گفت معذورم بدار

خانه پروردی چه تاب آرد غم چندین غریب

خفته بر سنجاب شاهی نازنینی را چه غم

گر ز خار و خاره سازد بستر و بالین غریب

ای که در زنجیر زلفت جای چندین آشناست

خوش فتاد آن خال مشکین بر رخ رنگین غریب

می‌نماید عکس می در رنگ روی مه وشت

همچو برگ ارغوان بر صفحه نسرین غریب

بس غریب افتاده است آن مور خط گرد رخت

گر چه نبود در نگارستان خط مشکین غریب

گفتم ای شام غریبان طره شبرنگ تو

در سحرگاهان حذر کن چون بنالد این غریب

گفت حافظ آشنایان در مقام حیرتند

دور نبود گر نشیند خسته و مسکین غریب

خواجه حافظ شیرازی

گوته
 
یادبود دیالوگ تلویحی گوته و حافظ در دیوان غربی-شرقی گوته، واقع در شهر وایمار آلمان
گوته ادیب تابغه آلمانی، «دیوان غربی-شرقی» خود را تحت تأثیر «دیوان حافظ» سرود، و فصل دوم آن را با نام «حافظ‌نامه» به اشعاری در مدح حافظ اختصاص داد که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به دو شعر زیر اشاره کرد:

حافظا، در غزل‌هایت می‌شنوم
که شاعران را بزرگ داشته‌ای.
بنگر که اینک پاسخی فراخورت می‌دهم:
بزرگ اویی است که این سپاس به بزرگ‌داشتِ اوست.[1]
و همچنین:

خود را با تو برابر گرفتن، حافظا
راستی که دیوانگی است!
کشتی‌یی پُر شتاب و خروشان
به پهنهٔ پُر موج دریا در می‌آید،
و مغرور و دلیر به دلِ خیزاب‌ها می‌زند.
آن و دمی است که اقیانوس درهم‌اش بشکند.
ولی این تخته‌بند پوده همچنان به پیش می‌راند.
در غزل‌های سبک‌خیز و تندآهنگِ تو
خنکای سیال دریا است،
و فورانِ کوه‌وار آتش نیز.
و گدازه‌ها مرا در خود غرق می‌کنند.
با این همه خیالی نیز درونم را می‌آکند
و شجاعت‌ام می‌بخشد.
مگر نه آن‌که من نیز در سرزمینِ خورشید
زیسته و عشق ورزیده‌ام![2]
باشد اگر این دنیا در هم شکند

حافظ، از شور به هم‌چشمی تو می‌بالم

در بد و خوب شریکیم و وفادار و سهیم

توأمانیم و ز یک گوهر و همزاد همیم

چون تو خواهم ره دل پویم و نوشم می ناب

هم کنم فخر بر این زندگی شعر و شراب

شو کنون با شرر آتش خود نغمه‌سرا!

گر چه پیری، دل پرشور و جوانیست ترا

نیچه
یکی دیگر از شاعران و فیلسوفان نام‌آور آلمان، فریدریش نیچه، نیز در پاره‌نوشت‌های خود شعری را با نام «به حافظ، پرسش یک آبنوش» به او تقدیم کرده‌است:[3]

میخانه‌ای که تو برای خویش
پی‌افکنده‌ای
فراخ‌تر از هر خانه‌ای است
جهان از سر کشیدن می‌یی
که تو در اندرون آن می‌اندازی،
ناتوان است.
پرنده‌ای، که روزگاری ققنوس بود
در ضیافت توست
موشی که کوهی را بزاد
خود گویا تویی
تو همه‌ای، تو هیچی
میخانه‌ای، می‌یی
ققنوسی، کوهی و موشی،
در خود فرومی‌روی ابدی،
از خود می‌پروازی ابدی،
رخشندگی همهٔ ژرفاها،
و مستی همهٔ مستانی
- تو و شراب؟[4]
حافظ در جهان عرب
پژوهشگران عرب تحقیقات و مطالعات قابل توجهی در زمینه حافظ‌شناسی داشتند. اولین پژوهشگر عربی که کتاب دربارهٔ حافظ نوشت ابراهیم امین الشواربی المصری بود که کتابی به نام حافظ الشیرازی شاعر الغناء والغزل فی ایران نگاشت و در آن به حافظ، اندیشه‌های حافظ و شعرهای او پرداخت.[5] الشواربی همچنین شعر یوسف گمگشته باز آید به کنعان را به عربی ترجمه کرد.

یوسف المفقود فی اوطانه لا تحزنن
 
عائدٌ یوماً الی کنعانهِ لاتحزنن
بیت الاحزان تراهُ عن‌قریب روضةً
 
یضحک الورد علی بنیانه لا تحزنن
هذه الافلاک إن دارت علی غیر المنی
 
لایدومُ الدهرُ فی حدثانه لا تحزنن
لست تدری الغیب فی أسراره لا تیأسنْ
 
کم وراء الستر من أفنانهِ لا تحزنن
یا فؤادی إن یسلْ بالکونِ طوفانُ الفنا
 
فلکُ نوح لکَ فی طوفانه لا تحزنن
منزلٌ جدّ مخوف ومرادٌ شاحطٌ
 
لم یدم فجّ علی رکبانه لا تحزنن
(حافظ) ما دمتَ بالفقر ولیلٌ مظلمٌ
 
فی دعاء الله أو قرآنه لا تحزنن[6]
ترجمه‌های دیوان حافظ
تا کنون، شعر حافظ به ده‌ها زبان در تمامی دنیا ترجمه شده‌است. ازجمله قدیمی‌ترین این ترجمه‌ها می‌توان موارد زیر را برشمرد:[۳۴]

۱. تاریخ: ۱۶۸۰ م، نویسنده: F. Meninski، نام و نوع اثر: Linguarum Orientalium اوّلین غزل دیوان حافظ - الا یا ایهاالسّاقی… - به نثر لاتین ترجمه شد، محل انتشار: وین
۲. تاریخ: ۱۷۶۷ م، نویسنده: T. Hyde، نام و نوع اثر: Syntagma dissertationum اوّلین غزل دیوان حافظ - الا یا ایهاالسّاقی… - به نثر لاتین ترجمه شد، محل انتشار: آکسفورد
۳. تاریخ: ۱۷۷۱ م، نویسنده: de Reviski، نام و نوع اثر: Specimen poeseos Persicae شانزده غزل از ابتدای دیوان حافظ به نثر لاتین ترجمه شد، محل انتشار: ذکر نشده
۴. تاریخ: ۱۷۷۴ م، نویسنده: J. Richardson، نام و نوع اثر: Specimen, Persian Poetry شانزده غزل از ابتدای دیوان حافظ به انگلیسی ترجمه شد، محل انتشار: لندن

منبع:

1.دیوان غربی - شرقی، یوهان ولفگانگ فون گوته، محمود حدادی، نشر بازتاب‌نگار، شابک: ۰-۱-۹۲۸۳۱-۹۶۴
2.نیچه و ایران، داریوش آشوری، فلسفه نو، ۱۴ تیر ۱۳۹۲
3.اکنون میان دو هیچ/مجموعه اشعار نیچه، فریدریش ویلهلم نیچه، علی عبداللهی، نشر جامی، شابک: ۳-۱۱-۷۴۶۸-۹۶۴
4.[آیینه وند]. «حافظ الشیرازی فی کتابات الباحثین العرب» ‎(عربی)‎ (وبگاه). انتشارات سوره مهر. بازبینی‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۱۱.
5.عزام، عبد الوهاب. الأوابد. قاهره: دارالفکرالعربی، ۱۹۴۲. ۱۴۸.
Wilberforce Clarke, The Divan-I- Hafiz6 صفحه xviii