سخنان و مناظرات امام جواد (علیه السلام)  و حل مشکلات بزرگ علمی و فقهی توسط آن حضرت ،تحسین و اعجاب دانشمندان و پژوهشگران اسلامی، اعم از شیعه و سنی، را برانگیخته و آنان را به تعظیم در برابر عظمت علمی امام واداشته، هر کدام او را به نحوی ستوده اند. به عنوان نمونه،«سبط ابن الجوزی»می گوید:«او در علم و تقوا و زهد و بخشش بر روش پدرش بود.»(1)

«ابن هجر هیتمی»می نویسد :«مأمون او را به دامادی انتخاب کرد،زیرا با وجود کمی سن،ازنظر علمی و آگاهی و حلم بر همه دانشمندان برتری داشت.»(2)

«شبلنجی»می گوید:«مأمون پیوسته شیفته او بود.زیرا با وجود کمی سن ،فضل ،علم،کمال و عقل خود را نشان داده برهان(عظمت)خود را آشکار ساخت.»(3)

«شیخ مفید»و«فتال نیشابوری»از آن حضرت چنین یاد می کنند:«مأمون شیفته او شد،زیرا می دید که او با وجود کمی سن،از نظر علم،حکمت،ادب و کمال عقلی،به چنان رتبه والایی رسیده که هیچ یک از بزرگان علمی آن روزگار بدان پایه نرسیده اند.»(4)

 «جاحظ عثمانی معتزلی »که از مخالفان خاندان علی (علیه السلام)بود،امام جواد (علیه السلام) را در شمار ده تن از «طالبیان»آورده و درباره آنان چنین گفته است :« هریک از آنان،عالم،زاهد،عبادت پیشه،شجاع ،بخشنده ،پاک و پاک نهادند.برخی از آنان خلیفه و برخی نامزد خلافت می باشند و تا ده تن ،هریکم فرزند دیگری است .آنان عبارتند از :حسن بن علی بن محمدبن علی بن موسی بن جعفر بن محمدبن علی بن الحسین بن علی . هیچ یک از خاندان های عرب و عجم دارای چنین نسب شریفی نیست.» (5)   

منابع:

1-تذکره الخواص؛ص359.

2-الصواعق المحرقه؛ص205.

3-نورالابصار؛ص161.

4-الارشاد؛ص319،ص261.

5-نگاهی به زندگانی سیاسی امام جواد(ع)؛مرتضی العاملی،سید جعفر،ص106(به نقل از آثار الجاحظ).

«ذَلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ» ﴿بقره/ 2﴾ این کتاب شکی در آن نیست، هدایت است برای مردم با تقوا.

ذلک اشاره به دور است. مشارالیه ذلک چیست؟ ذلک الکتاب. کتاب که بعد از ذلک است چرا گفته آن بلکه باید بگوید این. چرا گفته آن؟ خداوند با اسم اشاره دور قرآن را خطاب می‌کند، اما چرا نفرمود هذا الکتاب؟

پاسخ اول: این است که «ذلک» در این آیه به معنای «هذا» است؛ عده‌ای واژه شناسان احتمال دادند که اینجا ذلک به معنای «این» است.

پاسخ دوم: این است که ذلک اشاره به کتاب تورات و انجیل است. خداوند در آیات متعددی اشاره به این معنا دارد که پیامبران گذشته بشارت داده بودند که پیامبری می‌آید که کتابی بر او نازل می‌شود. پیامبران گذشته به وضوح پیامبر(صلی الله علیه آله) را مثل فرزندان خود می‌شناختند. «ذلک» اشاره به کتابی است که وعده داده شده بود. یعنی آن کتاب موعود این است.

پاسخ سوم: این است که ذلک اشاره به بخشی از قرآن است که در مکه نازل شده است.

شیخ طوسی بعد از اینکه این سه پاسخ را نقل می‌کند می‌فرماید که نظریه اول قوی‌تر است چون به نظر مفسران نزدیک‌تر است. فخر رازی که متوفی قرن هفتم است، 7 احتمال عنوان می‌دارد که در آخرین آن می‌فرماید: قرآن حکمت‌های بزرگی دارد که دست یافتن آن‌ها بر انسان دشوار است.

قرآن هرچند از نظر ظاهری در دسترس انسان است اما حقایق آن دور از دسترس است به همین جهت «آن» گفته می‌شود. این احتمالی که در قرن هفتم مطرح شده را بسیاری از افراد عنوان می‌کنند که اشاره به معارف بلند قرآن کریم است.

زندگی بدون اخلاق اصلاً زندگی نیست، شاید چیزی به نام زندگی باشد، اما زندگی نیست. یک زندگی حیوانیِ عادت کرده‌ خورد و خوراک و نشست و برخاست و ازدواج و تکثیر نسل و …، اما مع‌الأسف بی‌هدف است.

پس گوارا شدن زندگی به واسطه همین حُسن خلق است، همان که پیامبر (ص) فرمودند: «إنمابُعِثتُ لاُتَمِمَ مَکارِمَ الأخلاقِ»، یا اینکه فرمودند: «إنما بُعِثتُ لاُتَمِمَ حُسنَالأخلاقِ». اصل، همین است و مابقی، همه، می‌تواند در محور این بچرخد. اگر در حول اخلاق حسنه بود، این زندگی، زندگی است و إلا صورت ظاهر، زندگی است، اما همان‌گونه است که حیوانات، نباتات و … زندگی می‌کنند. البته گاهی زندگی حیوانات و نباتات نفع‌هایی دارد، مثلاً حیوانی مانند گوسفند و میش و … زندگی‌شان نفع دارد، حتی زندگی سگ هم نفع دارد، اما وای بر انسانی که زندگی‌اش براساس اخلاق الهی نباشد، نفع که ندارد هیچ، بلکه ضرر دارد.

از کجا شروع کنیم؟چون چند روز به ماه رجب المرجب مانده، یک جمله بگویم تا آماده شویم

راهش، تطهیر در رجب است. سبک زندگی از اخلاق شروع می‌شود، ماه رجب المرجب شروع آن است. می‌گویند: رجب، نهری از انهار بهشت است. چون در ماه رجب، انسان خودش را از گناهان شستشو می‌دهد. بیاییم در ماه رجب درست شویم و از گناهان شستشو کنیم، از کینه، عداوت، دشمنی، بدی،بداخلاقی و … دور شویم.

اگر کسی موفق به شستشوی گناهان در ماه رجب المرجب شد، خداوند در ماه شعبان المعظم به او توفیق می‌دهد لباس تقوا را بپوشد، برای این که می‌خواهد به یک مهمانی برود، «دعیتم فیه إلی ضیافة الله» و آن هم ضیافت ماه مبارک رمضان!

اولیاء خدا تا قبل از ماه رجب المرجب برای طول عمرشان دعا نمی‌کردند، اما همین که می‌دیدند در ماه رجب المرجب ورود پیدا کردند، می‌گفتند: خدا! حالا که ما را تا ماه رجب المرجب زندگی نگاه داشتی، به ما عمر بده تا ماه مبارک رمضان را هم درک کنیم و ببینیم.

ماه مبارک رمضانی که نفس نفس زدن در آن، تسبیح می‌شود «و أنفاسکم فیه تسبیح»، ماه مبارک رمضانی که بخوابی هم عبادت محسوب می‌شود، «نومکم فیه عبادة»، ماه مبارک رمضانی که شبی به نام لیلة القدر دارد که بیان شده: «لیلة القدر خیر من ألف شهر»، یعنی یک شب قدر در ماه مبارک، از هزار ماه که انسان شب و روز و هر لحظه‌اش را به عبادت بپردازد، آن هم عبادت خالصانه، بهتر است. یعنی در یک شب از ماه مبارک، بیش از هشتاد سال عبادت را برای من و شما می‌نویسند. ماه مبارک رمضان چنین شبی دارد.

حالا اگر کسی می‌خواهد به این ماه مبارک ورود پیدا کند، راهش، شستشو در رجب المرجب است. مانند این است که شما را به یک مهمانی دعوت کردند. شما اول می‌روید خودتان را می‌شویید و با بدنی که مثلاً روغن‌کاری کردید و … به مهمانی نمی‌روید. لذا اول به حمام می‌روید، لباس نو می‌پوشید و بعد به مجلس مهمانی می‌روید. خدا شما را به یک مهمانی ویژه دعوت کرده است، «دعیتم فیه إلی ضیافة الله».

ماه مبارک رمضان، ضیافت ویژه است. ما هم دعوت به این ضیافت ویژه هستیم که برای ورود به آن باید ماه رجب المرجب را دریابیم. لذا سه مطلب را حتماً در این ماه رجب المرجب دقت کنید:

1.ولایت.

در ماه رجب المرجب باید ولایتتان بیشتر باشد .

2.جبران گذشته‌ها.

در ماه رجب المرجب اگر روزه‌های قضایی دارید، حتماً قضا کنید که هم ثواب روزه‌های ماه رجب المرجب را می‌برید و هم روزه‌های قضایتان را جبران می‌کنید.

3.کمک به دیگران.

اگر دل پدر و مادر را شکستی، سریع جبران کن. چون اگر ماه رجب المرجب را از دست بدهی، بدان که شاید در شعبان المعظم هم توفیق پیدا نکنی، که در این صورت یقین بدان که در ماه مبارک رمضان وارد نشدی. البته به صورت ظاهر در ماه مبارکمی‌رویم و روزه هم می‌گیریم، اما در آن ضیافت حقیقی ورود نیافتیم.

پس این مطالب را جدی بگیریم تا زندگی‌مان، حسنه شود. ماه رجب المرجب، آغاز زندگی حسنه و دور شدن از زندگی بد و پلشتی‌ها و زشتی‌هاست.

در مورد اهل بیت(علیهم السلام) می دانیم که “کلکم نور واحد” با این حال در هر کدام از این بزرگواران به تناسب شرایط زمان و مکان، ویژگی هایی بروز بیشتر داشته اند که کلیه ی این ویژگی ها در قائم آل محمد(عج الله) دیده می شود.

در کتاب مکیال المکارم جلد اول قسمت شباهت های امام زمان (عج الله) به ائمه معصومین علیهم السلام می خوانیم:

شباهت به حضرت ابوالحسن علی بن محمد هادی (علیه السلام): هیبتی داشته که نظیر آن را احدی نداشته به طوری که دشمنان آن حضرت احترام‏ها و تعظیم‏هایی برای آن جناب انجام می‏دادند که برای هیچ کس آن احترام‏ها را انجام نمی‏دادند، که این امر بر اثر هیبت آن حضرت بود نه از روی محبت و علاقه به آن بزرگوار، قائم‏ (علیه السلام )نیز همین‏طور است که - به ویژه در دل دشمنان - هیبت و رعب خاصی دارد…

و می دانیم که خداوند امام زمان (عج الله) را به وسیله ی رعب یاری می کند(کمال الدین ج2 ص 394)

کی شود شوکت منصور ببینم بر تو

آنچه خوبان همه دارند ببینم در تو

اللهم عجل لولیک الفرج

منبع:

مکیال المکارم

ما وقتی بچه بودیم ماه رجب و شعبان كه می‌آمد احساس می‌كردیم؛ چون

مرحوم پدر ما وقتی ماه رجب می‌آمد همه اوضاع و عباداتش فرق می‌كرد.

حالا دیگر این چیزها ور افتاده.

ایشان و والده ما در ماه رجب پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها روزه می‌گرفتند و گاهی

ابوی ما هر سه ماه رجب و شعبان و رمضان را روزه می‌گرفت.اصلا ماه رجب در

منزل ما فرق داشت. حالا اصلا خود ما احساس نمی‌كنیم كه ماه

رجب آمده، و باید با تقویم آن را پیدا كنیم.

منبع:

استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج14، ص94