تاثیر اسم بر شخصیت انسان:

 هر موجودی نامی دارد که با آن شناخته می شود و این نام ها میتوانند بر گرفته از خصوصیات آن موجود باشد. اما انسان در این زمینه با موجودات دیگر تفاوت دارد. اسم انسان، بر شخصیتش تاثیر می گزارد و در واقع در پناه اسم زندگیش را شکل می دهد. رابطه ای که هر شخص با اسم خود برقرار می کند بر آینده به ویژه موقعیت اجتماعی تاثیر دارد. به عنوان مثال، کسی که نامش زهرا است، افراد جامعه، با نام او یاد عفت و وقار آن حضرت می افتند و نگاهی دیگر به این فرد دارند و انتظار دارند که شخص، همانند صاحب آن اسم، عفیف و پاکیزه و خوشرو باشد.

بنابراین نام یک فرد، به بخشی از هویت او تبدیل می شود. آنچه افراد را از جهان هستی جدا، منفک و متمایز می‌کند و موجب می‌شود از همان ابتدای تولد هویت داشته باشند"نام” است. بر اساس یک سنت دیرینه، ‌انسان‌ها برای اینکه بتوانند هر فردی را از دیگری متمایز کنند، برای او نامی انتخاب می‌کردند تا متوجه مورد خطاب قرار گرفتن و هویت خود شود.

     امام باقر(ع) می فرمایند:

«اصدق الاسماء ماسمی بالعبودیة وافضلها اسماء الانبیاء»(1)

«صادق ترین اسامی نام هایی که حکایت ازعبودیت وبندگی خداکندوبرترین اسامی، “اسم” انبیاست.»

            آثار مثبت نام خوب:

       خانواده نخستین کانون تربیت کودکان و معمار اولیه شخصیت اوست، در همین مدرسه بزرگ تربیتی است که فرزندان به تدریج از رفتارهای پدر و مادر الگو برداری می­کنند.

       دکتر زینب شاهمرادی روانشناس بالینی در خصوص تاثیر اسم انسان گفت:« شایسته است والدین از بهترین نام ها و کنیه ها برای فرزندانشان انتخاب کنند. و از انتخاب نام هایی که ارزش آن ها را کم می کند، کرامت و احترام آن­ها را خدشه دار می سازد، باعث انحطاط شخصیت و معنویات آنها می شود، خودداری کند. والدین باید از همان کودکی فرزندان خود را با نام های گوش نواز و دل انگیز صدا بزنند تا کودک احساس شخصیت کند.»(2)

…….انتخاب نام­های بزرگان بر افراد باعث می­شود که صاحب نام احساس نوعی بزرگی و وقار در خود نماید و همرنگی خود با شخصیت مورد نظر را مضاف نمایند. این احساس روز به روز بیشتر و باعث اثرگذاری بر رفتار و گفتار او می­گردد. تا جایی که خود را مسئول حراست از قداست آن نام می­شمارد..(3)

       تاثیرات دیگری از نام خوب که به تجربه ثابت شده و یک امر وجدانی هم هست، این است که اسم خوب می­تواند تاثیرات مثبتی در احساس رضایتمندی و آرامش را به صاحب آن اسم القا کند و در ارتباط با دیگران هم تاثیرخوبی داشته باشد. هم چنین اثر دیگر اسم خوب، اثر تربیتی آن است که وقتی شخص نام خوبی داشته باشد این خوبی به او تلقین می شود و سعی در شباهت روحی و رفتاری به آن خوبی پیدا می کند و چه نامی بهتر از نام پیامبران و معصومین برای شباهت یافتن به ایشان و چه تاثیرات مثبت و خوبی دارد نام­هایی که نشان بندگی خداست. (4)

       به عبارت دیگر، اسمی زیبا هم در روحیه صاحب نام موثراست هم در شنوندگان باعث احساس سرور و بهجت می­شود. صادق­ترین اسامی نام هایی است که حکایت از عبودیت بندگی خدا کند بهترین نام­ها اسامی انبیا(ع) است . (5)

    سلیمان جعفرمی گوید: از ابوالحسن(ع) شنیدم که می­فرمود: هیچ گاه فقر و بیچارگی به خانه ای که در آن محمد، احمد، علی، حسن، جعفر، طالب، عبدالله و فاطمه باشد داخل نمی­شود.

پیامبر(ص) فرمودند: اگر نام بعضی از اهل خانه نام پیامبر(ص) باشد، هم چنان در بین آنان برکت خواهد بود.

       سکونی گوید:

«دَخَلتُ علی أبی عبدالله علیه السلام وَ اَنَا مَغمُومٌ مَکرُوب، فَقال لی: «یا سَکُونی،ما غَمُّکَ؟»، فَقُلتُ: «وُلِدَت لی اِبنَةٌ»، فقال: «یا سکونی! عَیَ: الاَرضِ یقلُها وَ عَلیَ اللّهِ رِزقُها، تَعیشُ فی غَیر اَجَلِکَ،و تأکُلُ مِن غَیرِ رِزقِکَ، فَسری وَ اللّهِ عَنّی فَقالَ:ما سَمَّیتَها؟قُلتُ:فاطمة،قال: آه! آه! ثُمَ وَضَعَ یَدَهُ عَلی جَبهَتِهِ اِلی اَن قالَ : اَمّا اِذا سَمَّیتَها فاطِمَة،فَلا تَسُبَّها، وَ لا تَلعَنها وَ لا تَضرِبها» (6)

« بر امام صادق(ع) داخل شدم در حالی که محزون و اندوهگین بودم امام به من فرمود: ای سکون! چرا اندوهگینی، عرض کردم صاحب دختری شده­ام امام فرمود: ای سکون سنگینی­اش بر زمین است و روزی اش بر خدا، عمرش از عمر تو جدا و روزیی که می­خورد غیر از توست. سکونی گفت: به خدا سوگند! حزن و اندوه از من رخت بر بست. پس امام فرمود: او را چه نامیدی؟ عرض کردم: فاطمه حضرت فرمود: آه آه آه ،آن گاه دست خود را برپیشانی نهاد… سپس فرمود: حال که او را فاطمه نامیدی هرگز دشنامش مده، نفرینش مکن، و او را مزن.»

      از سیره­ی امامان معصوم (ع) چنین استفاده می­شود که هنگام تولد نوزادی اگر پسر بود نخست نام او را محمد بگذارند و پس از گذشت هفت روز اگر خواستند نام دیگری برای او انتخاب کنند و گرنه همان نام را بر او بگذارند. شاید این سنت بدین سبب مورد توجه امامان قرارگرفته است که خداوند به برکت همان نام محمد از همان لحظه اول پدر و مادر و کودک را مورد لطف و محبت خود قرار دهد و بر خیر و برکت آن خانه فزونی ببخشد و فقر مادی و معنوی را از حریم آن دور سازد. (7)

        آثار منفی نام بد:

        هرکس نام زشتی داشته باشد، شرمنده است و آن را یک عیب می­شمارد و همیشه احساس حقارت می­کند و حتی گاهی به وسیله بی­ادبان مورد تمسخر قرار می­گیرد و این عقده حقارت خواه ناخواه در روح آدمی آثار بدی خواهد گذاشت. فرد از لحاظ روحی تحت فشارخواهد بود و امکان افسردگی خاطر و ناراحتی در وی وجود دارد. پس نام درست به روان آدمی و گوشه گیرنشدن وی و افسردگی­اش تاثیرمی گذارد.نکته ی مهم این است که نامگذاری نام هرکس و هر معنایی که بر روی شخص گذاشته می شود با ذکر مکرر آن در طول زندگی، یاد و خاطره و ویژگی های آن شخص و آن معنی را به ذهن و روان شخص متبادر می­کند و پیوند خاصی بین آن دو ایجاد می­شود که در سعادت و شقاوت او موثر است .

        امام صادق(ع) فرمودند:

«ِذا کانَ یَومُ القیامَة نادی مُنادٍ:اَلا لِیَقُم کُلَّ. مَن اسمُهُ مُحَمَّدٌ،فَلیَدخُلِ الجَنَّةَ لِکَرامَةِ سَمِّیِه مُحَمَّدٍ» ( 8)

« چو روز قیامت فرا رسد منادی ندا دهد: هر که نامش محمد است به احترام هم نامش محمد(ص) برخیزد و وارد بهشت شود.»

       بدین جهت، اسلام انتخاب نام نیک را وظیفه پدر و مادر و نخستین احسان آنها می­شمارد. پیغمبر اسلام می­فرمایند:

«هر پدری وظیفه ای دارد که نام زیبا برای فرزندش انتخاب کند.»

پیغمبرفرمدند:

«هر که چهار پسر داشته باشد هیچ کدام را به نام من ننماید، بر من جفا کرده است.»(9)

      آسیب شناسی نام:

      دو اسمی بودن:

روان شناسان در تمام دنیا به این نکته توجه داشته‌اند که تغییر نام افراد ممکن است در سبک رفتاری و شخصیتی آنها تغییراتی به وجود آورد.

معمولاً افرادی که دو اسمی هستند، دوگانگی در نام، ‌مشکلاتی را برای رفتار و احساس آنها ایجاد می‌کند که در محیط‌های اداری، دانشگاهی، مدرسه و اماکنی از این قبیل، به اصطلاح با نام شناسنامه‌ای مورد خطاب قرار می‌گیرند و در منزل و در میان دوستان و اطرافیان نام دوم آنها خوانده می‌شود که این جدا بودن نام در محیط‌های مختلف، موجب جدایی احساس حاکم بر این محیط‌ها خواهد شد

از این رو به پیشنهاد روانشناسان، لازم است خانواده‌ها با توجه به فرهنگ، عرف و افکار حاکم بر جامعه، از همان آغاز تولد نام مناسبی برای فرزند خود انتخاب کنند تا او در آینده مجبور به تغییر نام نباشد. بارها دیده می‌شود والدین به هر دلیلی نامی را در شناسنامه فرزند خود ثبت می‌کنند، اما او را با نام دیگری فرا می‌خوانند در حالی که این احساس در آینده فرد نسبت به خودش و محیطی که در آن قرار دارد، تأثیرگذار خواهد بود. (10)

      شکسته صدا زدن اسامی:

استفاده از القاب نامناسب موضوع دیگری است که دکتر شعبانپور آن را عاملی برای خدشه دار شدن تمایز فرد نسبت به جهان پیرامون و تغییر دادن اثرات مثبت نام او در جهت منفی دانست و تصریح کرد: بارها دیده شده استفاده از القاب نامناسب و ناشایست فرد را دچار سرخوردگی خواهد کرد زیرا به طور عمده این القاب را به دلیل اتفاقات نامناسب دریافت می‌کند و با آنکه سال‌ها از آن اتفاق می‌گذرد، اما با آن لقب نامناسب همراه بوده، تا مدت‌ها زندگی وی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و در ارتباطات دیگران با او از کنجکاوی گرفته تا قطع ارتباط تأثیرگذار خواهد بود و به این واسطه فرد مایل به ترک محیط یا تغییر نام خود می‌شود تا از این لقب نامناسب خلاصی پیدا کند. همچنین شکسته بیان کردن نام نیز به دلیل آنکه معمولاً نام افراد را بی‌معنا می‌کند در متمایز بودن آنها تأثیر منفی می‌گذارد. از این رو انتخاب بجا و درست ادا کردن نام افراد از موضوعات بسیار مهم به حساب می‌آید که توجه دقیق و ویژه‌ای می‌طلبد.(11)     

 پی نوشت:

1)       وسائل الشیعه، جلد15، ص 125.

2)       باشگاه خبر نگاران جوان، محمد رضا قلی پور، کد خبر: 5337609، 6 مهرماه1394

3)       http://www.welayatnet.com، 20، 4، 1394.

4)       tebyan.net، سایت رهروان ولایت.

5)       مستدرک الوسائل، ج 15، ص129.

6)       مستدرک الوسائل، ج 15، ص87.

7)       http://www.lailatolgadr.ir.

8)       سائل الشیعه، جلد15، ص98.

9)       تربیت ،آیت الله ابراهیم امینی ج6گرداورنده.

10)   موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران، 16، 8، 1394.

11)   http://www.hidoctor.ir مجله پزشکی دکتر سلام در تاریخ دوم اسفند ماه 1390، آغاز به کار کرد. در حال حاضر سایت دکتر سلام با بیش از 100 پزشک و متخصص، مترجم، کارمند و کسانی که در رشته های مرتبط هستند در حال همکاری است.

 
گردآورندگان:

طلاب پایه اول حوزه علمیه کوثر(س) (رویا علی محمد، زینب آذریان، طاهره شیخ، فاطمه تجری، فاطمه سادات میر ابوالحسنی، فاطمه نیلبرگی، فرزانه صوفی، محدثه چشک، معصومه حسن زاده)

 ویرایش و تنظیم:

 فائزه دامغانی

فاطمه کریمی

ر